مأموریت پروفسور در تهران

فیزیکدان سیاستمدار با مأموریتی جدید از سوی گروه 1+5 در بیست و پنجمین روز ماه خرداد به تهران آمده است تا شاید گشایشی در مذاکرات هسته ای ایران و غرب پدید آید.
خاویر سولانا، نام ناآشنایی برای مردم ایران نیست و سفر دیروز او، ششمین حضورش در تهران در سالهای اخیر است.
سولانا در شانزدهم خرداد ماه 1385 پاکت پیشنهادی سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) را مبنی بر وعده پاره ای از همکاریها به ازای کنار گذاشتن غنی سازی اورانیوم از سوی ایران، به تهران آورد که در همان زمان به دلیل تحقیرآمیز بودن مفاد آن با واکنش منفی ایران رو به رو شد.
اکنون گفته می شود، وی نسخه دوم و ویرایش جدیدی از همان پیشنهاد را که گویا تغییرات اندکی در آن پدید آمده، به تهران آورده است.
هر چند مقامهای ایرانی گفته اند، بسته پیشنهادی جدید گروه 1+5  را بررسی می کنند، اما برخی تحلیلگران می گویند، امید چندانی به پذیرش آن از سوی تهران وجود ندارد؛ زیرا در آن همچنان بر پیش شرط تعلیق غنی سازی پافشاری شده است.
از سوی دیگر، نباید این گفته منوچهر متکی، وزیر خارجه ایران را از یاد برد که چندی پیش گفته بود؛ تعامل ما با طرح پیشنهادی آنها تابعی از شیوه برخورد آنها با بسته پیشنهادی ایران است.
متکی در شرایطی دیروز رو در روی سولانا مسؤول و هماهنگ کننده ارشد اتحادیه اروپایی نشست که اطلاعات دقیقی از سابقه مذاکرات این دیپلمات اسپانیولی تبار با مقامهای ایرانی را در دست داشت. متکی از گفتگوهای همتای خود در دولت دوم اصلاحات- سید کمال خرازی- با سولانا در تهران به خوبی آگاه بود.
همان زمانی که در هشتم شهریور ماه 1382 سولانا با درخواست پیوستن ایران به پروتکل الحاقی به تهران آمد و برای ملاقات با کمال خرازی به محل کار وی در میدان توپخانه رفت.
میز ضیافت وزیر خارجه ایران به افتخار سولانا چیده شده بود و خبرنگاران نیز چشم به راه شروع نشست خبری مشترک بودند.
سرانجام سولانا و خرازی وارد اتاق کنفرانس خبری شدند، در حالی که چهره دیپلمات ایرانی چندان خرسند نشان نمی داد.
زمانی که پرسش خبرنگاران شروع شد، یکی از سولانا پرسید؛ آقای کمیسر !خواهش می کنم با صراحت بگویید، اتحادیه اروپا چه تعهداتی پس از امضای پروتکل الحاقی در قبال ایران خواهد داشت؟
سولانا هم پاسخ داد: بسیار صریح می گویم، انتظار نداشته باشید در قبال پروتکل الحاقی چیز زیادی به شما بدهیم، این یک موضوع فقط در جهت تعمیق روابط میان دوستان است!
این سخن، گره را در ابروان خرازی افکند و او با اخم به فرستاده اروپا گفت: اما شما گفته بودید اگر ایران پروتکل را امضا کند، ما فشارمان را بر می داریم و روابط را گسترش می دهیم.
سولانا هم حرکات دست را به کمک زبان انگلیسی غیر مادری آورد و گفت: اگر پروتکل را امضا نکنید، ما و شما خبرهای بدی خواهیم شنید!
پس از آن، میهمانی ناهار در شرایطی شروع شد که تهدید آشکار سولانا بر آن فضا سایه افکنده بود و حتی لبخندهای تصنعی نیز نتوانست از سردی آن ضیافت بکاهد.
سولانا عصر آن روز رفت و چند هفته بعد، بار دیگر به تهران بازگشت و پس از آن بود که سه وزیر خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس همزمان به ایران آمدند.
سپس تهران داوطلبانه پروتکل الحاقی را در شرایطی که مجلس شورای اسلامی آن را امضا نکرده بود، پذیرفت و داوطلبانه نیز آن را اجرا کرد.
همزمان، تمامی فعالیتهای هسته ای صلح آمیز ایران در نطنز و اصفهان به حالت تعلیق درآمد.
امضای داوطلبانه پروتکل الحاقی که فرصت بی نظیری را برای آژانس انرژی اتمی و نیز برخی سرویسهای جاسوسی غربی فراهم آورد، شامل 2 هزار نفر روز بازرسی، دریافت بیش از یک هزار صفحه اظهارنامه براساس پروتکل الحاقی، دریافت مجوز برای انجام 53 مورد دسترسی تکمیلی به مکانهای متفاوت در هر نقطه ای از کشور و امکان دادن به بازرسان برای حضور و دسترسی بی سابقه به برخی مراکز مهم نظامی بود.
نتیجه این همکاری سخاوتمندانه و شفاف با آژانس و کشورهای غربی، بسته ای زیبا اما توخالی، با نام مشوقها بود که با قول و قرارهای مبهم همراه با «اما و اگر»های فراوان پر شده و برای خالی نبودن عریضه، وعده هایی مانند فروش قطعات یدکی هواپیمای مسافربری و فراهم آوردن زمینه دسترسی بهتر به اینترنت در ایران(!) در آن گنجانده شده بود.
در برابر این گشاده دستی(!) اروپایی ها، ایران باید بدون چون و چرا، برنامه غنی سازی و تولید سوخت هسته ای خود را برای همیشه کنار بگذارد.
اما یک ضرب المثل کهن ایرانی می گوید، «در همیشه بر روی یک پاشنه نمی چرخد».
غربی ها گمان می بردند اعتمادسازی، اتوبانی یک طرفه است، اما این باور ایرانیان نبود.
نزدیک به سه سال مذاکره هسته ای با اروپا برای مردم ایران یک درس داشت: حق هسته ای از مسیر مذاکره با غرب به دست نمی آید و اعتمادسازی در مناقشه هسته ای، هرگز نباید یک سویه باشد.این باور ایرانی، نتیجه منطقی از پیامد سه سال مذاکره هسته ای ایران و اروپاست که بی تردید در گفتگوهای جاری با خاویر سولانا، به وی یادآوری خواهد شد.
دیپلمات ارشد اسپانیایی نیز به خوبی آگاه است که ششمین سفرش به تهران با سفرهای پیشین، تفاوتهای اساسی دارد.
یک ضرب المثل اسپانیایی می گوید: «آدم متقلب و دو رو مانند زنبور، در دهان عسل دارد و در دم، نیش»!
آیا این شرح حال رفتار و عملکرد غرب در رویارویی با برنامه هسته ای صلح آمیز ایران نیست؟
شاید بهتر باشد، آقای سولانا به این ضرب المثل رایج در نزد هموطنانش، بیشتر بیندیشد.

بهروز فرهمند - روزنامه قدس

نوشته های دیگران ()